Nowe prawo imigracyjne kluczowe zmiany od 1 czerwca 2025

Od 1 czerwca 2025 r weszły w życie przepisy zmieniające dotychczasowe prawo imigracyjne. 12 maja 2025 r opublikowane zostały 4 ważne ustawy regulujące między innymi legalizację pracy cudzoziemców, uszczelniające system wizowy oraz wdrażające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1883 z dnia 20 października 2021 r. regulując przepisy dotyczące posiadaczy Niebieskiej Karty UE, których najważniejsze założenia zostaną omówione w niniejszym artykule.

1. Ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.2025 poz. 621)

   
   

   Jednym z najważniejszych założeń tej ustawy jest przeciwdziałanie wyłudzeniom zezwoleń na pracę w celu wjazdu na terytorium strefy Schengen. Służyć temu ma przede wszystkim wprowadzenie nowych funkcjonalności w systemach informatycznych, zwiększenie roli publicznych służb zatrudnienia w procesie wydawania zezwoleń, a także lepsze połączenie systemów informatycznych różnych instytucji. Poniżej podsumowanie kluczowych zmian nowej ustawy:

   
   

   • Brak uznania wiz z innych państw Schengen jako podstawy zatrudnienia w Polsce

     
     

     Ustawa o zatrudnianiu cudzoziemców nie zawiera przepisów umożliwiających legalne zatrudnienie w ramach zezwoleń na pracę cudzoziemców przebywających na terytorium RP na podstawie wizy wydanej przez inne państwo strefy Schengen. Dodatkowo zgodnie z art. 3 ust. 3 pkt 5 ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom, praca na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo obszaru Schengen jest możliwa jedynie przez okres nieprzekraczający 90 dni i wymaga uzyskania zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi.

     Ponadto, w nowej ustawie przewidziano upoważnienie dla ministra właściwego do spraw pracy do wydania rozporządzenia określającego wykaz państw, których obywatele posiadający zezwolenie na pracę nie będą uprawnieni do jej wykonywania, jeżeli ich podstawą pobytową będzie ruch bezwizowy. Będzie to oznaczało obowiązek uzyskania przez takie osoby wizy w celu wjazdu na terytorium RP, z której wydaniem wiąże się m.in. wymóg zbadania przesłanki ryzyka migracyjnego dotyczącego konkretnego cudzoziemca (art. 3 ust. 4 ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej).

     Zatem nowe przepisy wprowadzają restrykcyjne podejście, zgodnie z którym pobyt w Polsce musi być oparty na polskim tytule pobytowym, jeśli ma być połączony z legalnym wykonywaniem pracy.

     
     

   • Obowiązkowa elektronizacja procedur

     
     

     Ustawa o zatrudnianiu cudzoziemców wprowadza pełną elektronizację procedur związanych z legalizacją pracy cudzoziemców. Zgodnie z art. 8 ust. 2-5, wnioski o wydanie zezwolenia na pracę oraz dokumenty dotyczące wniosku będzie można składać wyłącznie za pomocą systemu teleinformatycznego. Wnioski złożone w inny sposób będą pozostawiane bez rozpoznania.

   
   

   • Nowe obowiązki informacyjne i dokumentacyjne

     
     

     Przekazywanie kopii umów – Art. 17 ust. 1 pkt 2 nakłada na pracodawcę dodatkowy obowiązek przekazania umowy podpisanej z cudzoziemcem w języku polskim do odpowiedniego organu za pośrednictwem systemu teleinformatycznego na potwierdzenie faktycznego zatrudnienia.

     
     

     Powiadomienia wojewody o zmianach sytuacji – Art. 19 skraca dotychczasowy okres z 3 do 2 miesięcy i wprowadza obowiązek powiadomienia organu, jeżeli:

     • cudzoziemiec nie podejmie pracy w ciągu 2 miesięcy (wcześniej 3 miesięcy) od początkowej daty ważności zezwolenia

     • przerwie pracę na okres przekraczający 2 miesiące (wcześniej 3 miesiące)

     • zakończy pracę wcześniej niż 2 miesiące (wcześniej 3 miesiące) przed upływem okresu ważności zezwolenia

     
     

     Powiadomienia dotyczące oświadczeń – Art. 70 utrzymuje istniejący obowiązek powiadamiania starosty o statusie zatrudnienia cudzoziemca, precyzyjnie określając terminy:

     • 7 dni na powiadomienie o podjęciu pracy przez cudzoziemca (termin pozostaje bez zmian)

     • 14 dni na powiadomienie o niepodjęciu pracy przez cudzoziemca (wydłużenie terminu)

     
     

     Obowiązek informowania o zakończeniu pracy na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę. Nowy obowiązek dla pracodawców informowania wojewody o utracie pracy przez cudzoziemca posiadającego zezwolenie na pobyt czasowy i pracę. Dotychczas obowiązek ten spoczywał wyłącznie na cudzoziemcu, teraz odpowiedzialność jest podzielona – pracodawca ma obowiązek poinformować właściwy urząd wojewódzki w ciągu 15 dni od zakończenia zatrudnienia. Jest to istotna zmiana, która wymaga od pracodawców monitorowania nie tylko statusu zezwoleń na pracę, ale również zezwoleń pobytowych pracowników.

     
     

   • Umowa o pracę i umowa zlecenie

     
     

     Ustawa nie zakazuje wprost stosowania umów cywilnoprawnych, jednak znacząco ogranicza ich praktyczne zastosowanie. Przepisy nie przewidują możliwości elastycznego dostosowywania liczby godzin realizacji zlecenia, co w praktyce może utrudnić korzystanie z takich form zatrudnienia.

     Przykładowo, zgodnie z art. 33 ust. 2 pkt 2 tej ustawy, dopuszczalne jest jedynie zwiększenie wymiaru czasu pracy względem zezwolenia, co zapewnia elastyczność zatrudnienia tylko w sytuacji, gdy cudzoziemiec miałby pracować w niepełnym wymiarze etatu i on sam lub pracodawca chciał zwiększyć go do pełnego etatu. Użycie kodeksowego określenia „wymiar czasu pracy” wydaje się celowym zabiegiem, mającym za zadanie wykluczenie umów cywilnoprawnych z tego mechanizmu.

     Podobne zasady przewidziano dla oświadczeń o powierzeniu pracy cudzoziemcowi, które zgodnie z art. 69 pkt 3 ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podlegają takim samym rygorom jak zezwolenia na pracę.

     Wyjątek stanowią zezwolenia sezonowe, w których – zgodnie z art. 56 ust. 2 pkt 4 – dopuszcza się elastyczność do 299 godzin miesięcznie, ale tylko w wybranych sektorach, takich jak rolnictwo.

     W efekcie, w większości branż, umowy cywilnoprawne mogą stracić na atrakcyjności jako forma zatrudnienia cudzoziemców. Pracodawcy i zleceniodawcy będą zmuszeni do częstszego sięgania po umowy o pracę, które – choć mniej elastyczne – zapewniają zgodność z nowymi regulacjami.

     Nowa ustawa stawia wymóg zawarcia z cudzoziemcem umowy w formie pisemnej. Jedyny wyjątek to powierzenie pracy polegającej na pełnieniu funkcji członka zarządu, reprezentanta spółki komandytowej, komandytowo-akcyjnej lub prokurenta. W tych przypadkach nie ma wymogu zawarcia umowy w formie pisemnej.

     W razie zawarcia z cudzoziemcem umowy tylko w języku obcym, pracodawca jest zobowiązany, aby uzyskać tłumaczenie przysięgłe dokumentu na język polski i przechowywać je przez cały okres zatrudnienia oraz przez kolejne dwa lata od końca roku kalendarzowego po ustaniu okresu zatrudnienia.

     
     

   • Nowy mechanizm zastępujący test rynku pracy

     
     

     Ustawa rezygnuje z dotychczasowego testu rynku pracy (tzw. informacji starosty), zastępując go nową regulacją. Zgodnie z art. 31, starosta na wniosek dyrektora powiatowego urzędu pracy może określić listę zawodów, dla których nie będą wydawane zezwolenia na pracę na terenie danego powiatu ze względu na trudną sytuację na lokalnym rynku pracy. Wnioskodawca nie będzie musiał przechodzić odrębnej procedury weryfikacji, tylko zawód, w którym będzie chciał zatrudnić cudzoziemca nie może znajdować się na liście zawodów wyłączonych.

     
     

   • Ograniczenia dla nowych podmiotów i niepełnego wymiaru czasu pracy

     
     

     Art. 34 ust. 1-2 wprowadza ograniczenie czasu, na jaki może być wydane zezwolenie na pracę w przypadku:

     • podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą krócej niż rok

     • zatrudnienia w wymiarze nieprzekraczającym 1/2 pełnego etatu

     W takich przypadkach zezwolenie na pracę może być wydane maksymalnie na 1 rok (zamiast standardowych 3 lat). Podobne ograniczenia dotyczą zezwoleń na pracę w związku z pełnieniem określonej funkcji (art. 38) oraz zezwoleń dla cudzoziemców delegowanych (art.43).

     
     

   • Nowe przesłanki odmowy wydania zezwolenia na pracę

     
     

     Art. 13 ustawy wprowadza szereg nowych przesłanek odmowy wydania zezwolenia na pracę, które mają na celu uszczelnienie systemu:

     • nieopłacanie składek i podatków – gdy podmiot nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i podatków (w odróżnieniu od poprzednich przepisów, przesłanka ta będzie miała charakter obligatoryjny, a nie fakultatywny).

     • działalność w celu ułatwiania wjazdu – podmiot został ustanowiony lub działa w celu ułatwiania cudzoziemcom wjazdu na terytorium RP. W celu ustalenia tej okoliczności organ będzie mógł wziąć pod uwagę m.in. stosunek liczby powiadomień o niepodjęciu pracy do liczby wydanych zezwoleń oraz informacje o zgłoszeniu cudzoziemców do ubezpieczeń społecznych.

     • nielegalny outsourcing pracowniczy – gdy z okoliczności sprawy będzie wynikać, że pracę cudzoziemcowi powierzyłby podmiot, który nie jest agencją pracy tymczasowej, a praca byłaby wykonywana na rzecz osoby trzeciej.

     
     

   • Koniec “spółek cudzoziemskich”

     
     

     Art. 99 dodaje do ustawy o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium RP ust. 3a, zgodnie z którym prawo do podejmowania działalności gospodarczej w formie spółki z o.o., prostej spółki akcyjnej i spółki akcyjnej nie obejmuje prawa do:

     • spełniania powtarzających się świadczeń niepieniężnych

     • świadczenia pracy lub usług w zamian za akcje prostej spółki akcyjnej

     Co ważne, art. 111 ustawy jasno stanowi, że przepisu art. 4 ust. 3a nie stosuje się do udziałów lub akcji w spółkach z o.o., PSA i S.A. objętych lub nabytych przed dniem wejścia w życie ustawy. Oznacza to, że cudzoziemcy, którzy nabyli udziały przed zmianą przepisów, będą mogli kontynuować świadczenie powtarzających się świadczeń niepieniężnych, natomiast ci, którzy nabędą udziały po wejściu w życie ustawy, takiej możliwości już mieć nie będą.

     
     

   • Zaostrzenie kar za nielegalne zatrudnienie

     
     

     Ustawa o zatrudnianiu cudzoziemców znacząco podnosi kary za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców. Art. 84 ust. 1 stanowi, że kto nielegalnie powierza pracę cudzoziemcowi, podlega karze grzywny od 3 000 zł do 50 000 zł. Co istotne, zgodnie z ust. 13, karę wymierza sięw kwocie nie niższej niż 3 000 zł za każdego cudzoziemca.

     Dodatkowe, surowsze sankcje (do 6 000 zł za przypadek) przewidziano za uznane za bardziej patologiczne wykroczenia, takie jak wprowadzanie cudzoziemca w błąd czy żądanie korzyści majątkowej w zamian za podjęcie działań zmierzających do uzyskania zezwolenia na pracę. Nielegalne zatrudnienie to nie tylko zatrudnienie bez zezwolenia, ale także zatrudnienie na innych warunkach lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu. Nawet niewielka zmiana zakresu obowiązków cudzoziemca bez aktualizacji zezwolenia może narazić pracodawcę na odpowiedzialność za nielegalne zatrudnienie.

     Dodano także sankcję za outsourcing pracowniczy – kara minimum 6000 zł za każdy przypadek powierzenia pracy cudzoziemcowi przez podmiot niebędący agencją zatrudnienia, bez górnej granicy (art. 84 ust. 11), odpowiedzialność osobista członków zarządu i kadry HR.

   
   

   Wyjątek dla obywateli Ukrainy – mogą pracować na podstawie powiadomień, ale przy ubieganiu się o pobyt czasowy napotykają te same ograniczenia co inni cudzoziemcy

2. Ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia (Dz.U.2025 poz. 620)

   
   

Jedną z najważniejszych zmian wprowadzanych przez ustawę jest 2-letni okres karencji dla nowych agencji zatrudnienia, które chcą prowadzić działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa pracy oraz pracy tymczasowej na rzecz cudzoziemców. Agencje powstałe po 1 czerwca 2025 mogą zatrudniać cudzoziemców wymagających oświadczeń lub zezwoleń dopiero po 2 latach działalności; utrata wpisu do KRAZ oznacza objęcie tą samą karencją,

Celem tego ograniczenia jest wyeliminowanie zjawiska tworzenia agencji wyłącznie w celu szybkiego dostępu do cudzoziemskiej siły roboczej.

3. Ustawa z dnia 4 kwietnia 2025 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wyeliminowania nieprawidłowości w systemie wizowym Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.2025 poz.622)

Ustawa wprowadza reformę systemu wydawania wiz krajowych koniecznych do odbycia studiów w Polsce oraz zezwoleń na pobyt czasowy w celu kształcenia się na studiach.

Zgodnie z nową regulacją kandydaci na studentów będą musieli:

• przedstawić dokumenty poświadczające wykształcenie uznane przez Dyrektora Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (NAWA),

• wykazać znajomość języka wykładowego na poziomie min. B2,

• zdać egzaminy wstępne lub przejść rozmowę kwalifikacyjną.

Odsetek studentów zagranicznych nie będzie mógł przekroczyć 50% ogólnej liczby studentów w danej szkole wyższej. Jeżeli uczelnia będzie miała więcej niż połowę obcokrajowców wśród studentów, będzie musiała wstrzymać rekrutację cudzoziemców do czasu, aż proporcja spadnie poniżej progu 50%.

Utrzymane zostało zwolnienie studentów z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę. Studenci nadal będą mogli pracować bez dodatkowych formalności na podstawie ważnej wizy lub karty pobytu wydanej na studia.

Ustawa przewiduje ograniczenia w zmianach celu pobytu cudzoziemca. Chodzi o praktykę wykorzystywania wiz wydanych przez inne państwa strefy Schengen jako możliwości dostępu do polskiego rynku pracy. Cudzoziemcy posiadający wizy innych państw Schengen zostaną pozbawieni możliwości składania wniosków o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę w Polsce.

4. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2025 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2025 poz.619)

   
   

Nowelizacja ta dostosowuje przepisy do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1883 z 20 października 2021 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji oraz uchylenia dyrektywy Rady 2009/50/WE, wprowadzając zmiany w funkcjonowaniu tzw. Niebieskiej Karty UE (Blue Card).